Według mitologii greckiej ogród Hesperyd był ogrodem należącym do małżonki Zeusa, Hery, w którym rosły dające nieśmiertelność jabłka. Nieosiągalny przez zwykłego śmiertelnika owocowy gaj był pielęgnowany przez córki Hesperusa boga wieczoru, Hesperydy. Nawiązując do magicznych złotych jabłek, nazwa Hesperyd została najpierw zastosowana do pomarańczy, a następnie do całej rodziny cytrusów.
Pochodzenie
Chociaż cytrusy są teraz wszechobecne, te aromatyczne owoce były jednym z najcenniejszych artykułów ze Szlaku Przypraw. Najwcześniejsza wzmianka o cytrusach pojawia się w piśmie Drzewa i rośliny Południa napisanym około 300 r. n.e. przez Chi Hana. Natomiast w 1178 r. ukazała się cała kronika poświęcona cytrusom, Kronika Cytrusów, której autorem był Han Yen-chiha. Pochodzące z Chin i Azji Południowo-Wschodniej, gdzie można znaleźć około 500 gatunków tych aromatycznych owoców, zostały przywiezione na zachód przez Arabów. Części Europy znajdujące się pod ich kontrolą, głównie Hiszpania i Sycylia, mają długą tradycję uprawy cytrusów. Bez wątpienia sycylijskie olejki cytrusowe zawsze należały do najbardziej cenionych. W XIV wieku
handel przyprawami był źródłem dochodów Włoch, a w szczególności Wenecji, która zmonopolizowała handel. Statki pływające pod wenecką banderą przechwytywały karawany w Aleppo lub Aleksandrii, a następnie transportowały towary do różnych stowarzyszeń rzemieślniczych w Europie.
Historia olejku cytrusowego
Od czasu odkrycia aromatyczne olejki cytrusowe stały się ważnym elementem europejskich zapachów. Ich popularność i zastosowanie w dużym stopniu pokrywa się z rozwojem perfumerii. Cech rękawiczników i perfumiarzy został założony we Francji w XVII wieku, chociaż pierwsza federacja perfumiarzy powstała w 1190 roku. Ówczesny władca Ludwik XIV nakazał swojemu nadwornemu perfumiarzowi M. Martialowi skomponowanie nowego zapachu każdego dnia, podczas gdy jego ogrodnicy sadzili drzewa pomarańczowe w dużej oranżerii. Wody kolońskie często zawierały olejki cytrusowe w wysoce rektyfikowanej bazie spirytusu winogronowego i miały być też przeznaczone do picia oprócz posiadania zewnętrznego zastosowania. W rzeczywistości dopiero w XVIII wieku europejskie perfumiarstwo naprawdę nabrało rozmachu. Nie sposób wyobrazić sobie rozkwitu wód kolońskich bez przyjemnie ciepłego i migoczącego zapachu bergamotki. Dwór Ludwika XV znany był jako „la cour parfumee”, co znaczy perfumowany dwór. Najbardziej wpływowym zapachem tego okresu był Aqua Admirabilis, skomponowany przez Gian Paolo Feminisa w 1709 roku. Opierał się na destylatach winogronowych, olejkach neroli, bergamotki i lawendy z dodatkiem rozmarynu. Chemik Feminis przeniósł się ze swoich rodzinnych Włoch do Kolonii, gdzie jego bratanek Jean Marie Farina kontynuował produkcję lekkiej i orzeźwiającej wody perfumowanej, która szybko zyskała nazwę Eau de Cologne, na podstawie miejsca pochodzenia.
Produkcja i zastosowanie
Niska masa cząsteczkowa oznacza, że olejki cytrusowe działają niezwykle dobrze jako nuty głowy, dodając połysku i energii niemal każdej mieszance. Szczególnie trudno wyobrazić sobie męskie zapachy, a nawet damskie kompozycje bez odniesienia do cytrusów. Ważna rodzina perfum, jaką są szypry, zawsze zawiera świeże, chłodne nuty cytrusowe, połączone z ciemnymi, ziemistymi nutami wetywerii, mchu dębowego, irysa, bursztynu i paczuli. W Chloe Nomade, która zaliczana jest do aromatów szyprowo-kwiatowych początkowy akord głowy stanowią trzy podstawowe cytrusy: bergamotka, pomarańcza i cytryna. Te jasne owoce podkreślają piękno kwiatów umieszczonych w środkowych warstwach wody perfumowanej, a na koniec łączą się z elegancką szyprową mieszanką w bazie zapachu. Olejki cytrusowe są wynikiem tłoczenia na zimno, poza limonką i yuzu, które lepiej nadają się do destylacji parowej. Olejki eteryczne są osadzone w gruczołach skórki owoców. Jeśli chcemy używać olejków cytrusowych do celów aromaterapeutycznych lub perfumeryjnych, zdecydowanie polecane jest korzystanie z organicznych wersji, ponieważ większość pestycydów jest wchłaniana przez skórkę.
Od bergamotki do yuzu
Istnieje niewiarygodna różnorodność cytrusów stosowanych w kompozycjach zapachowych, a nowe odmiany są stale rozwijane. Kompleksowy przegląd jest praktycznie niemożliwy. Spróbujemy przybliżyć Wam główne nuty cytrusowe stosowane we współczesnej perfumerii. BERGAMOTKA, czyli citrus bergamia jest jedną z najpopularniejszych nut cytrusowych, ponieważ ma szerokie zastosowane w różnych zapachach, od klasycznych wód toaletowych po nowoczesne perfumy aldehydowe. Legendarną kreacją, która posiada tę nutę w swojej formule jest Guerlain Shalimar, a jedną z bardziej współczesnych Lancome Idole dla kobiet i Yves Saint Laurent MYSLF dla mężczyzn. Bergamotka rośnie prawie wyłącznie na wybrzeżu Kalabrii, gdzie tradycyjnie była pozyskiwana do wyrobu najbardziej cenionego olejku. W XVIII wieku bardzo popularne były małe pudełka z papieru mache pachnące bergamotką. Bergamotka była głównym składnikiem ulubionego mydła Napoleona, Brown Windsor, które zawierało również olejki goździkowe i lawendowe. Jego ulubionym zapachem była woda kolońska Jean-Marie Fariny na bazie bergamotki, rozmarynu i lawendy, którą cesarz stosował litrami. Przed przejściem na emeryturę Farina sprzedał swoją cenną formułę Leonce Collasowi, który z kolei w 1862 r. odsprzedał ją Armandowi Rogerowi i Charlesowi Galletowi. Ci z kolei w 1884 r. rozpoczęli sprzedaż wody kolońskiej, która jest produkowana do dziś.
POMARAŃCZA to owoc kilku gatunków drzew pomarańczowych z rodziny Rutaceae. Drzewo pomarańczowe pochodzi z Chin. Zakłada się, że pomarańcza jest hybrydą powstałą w wyniku skrzyżowania mandarynki i grejpfruta. Obecnie głównymi producentami tych owoców są Brazylia, Meksyk, Stany Zjednoczone, Indie, Hiszpania i Egipt. Pomarańcza ma soczysty miąższ, ale jej esencja otrzymywana jest poprzez tłoczenie na zimno skórek owoców. Wydziela też słodki, świeży, i umiarkowanie pikantny aromat. Podobnie jak cała rodzina cytrusów oferuje kompozycje o radosnych, optymistycznych, świetlistych i musujących zapachach, zgodnie z życzeniem. Nuty pomarańczy są świeże i lekkie i nie utrzymują się długo na skórze. W tym celu zestawiane są z mocniejszymi nutami, takimi jak nuty zwierzęce, znane jako doskonałe utrwalacze. Dlatego nuty pomarańczowe odnajdziemy głównie w akordzie głowy, na przykład razem z innymi cytrusami w K by Dolce & Gabbana i często w kompozycjach perfum kwiatowych, jak Giorgio Armani Code. Tutaj na poziomie otwarcia słodka pomarańcza łączy się z gorzką pomarańczą, co podkreśla musującą i słodką stronę. Ta oryginalna woda perfumowana z wyrafinowaną butelką to zaproszenie do współczesnego świata luksusu, zmysłowa kreacja emanująca magicznymi i niezwykle błyszczącymi akordami.
GORZKA POMARAŃCZA, citrus aurantium, znana również jako pomarańcza sewilska, była jednym z pierwszych cytrusów przywiezionych do krajów Morza Śródziemnego z Chin. Jednym z najważniejszych zastosowań gorzkiej pomarańczy jest destylacja ekstrakcyjna kwiatów w celu produkcji absolutu kwiatu pomarańczy lub neroli za pomocą pary wodnej. Niedojrzałe pąki i liście można również destylować, aby uzyskać petitgrain, cudowny olejek, który ma zielony akcent na tle kwiatowej i cytrusowej tekstury. Z drugiej strony słodka pomarańcza typu Valencia, citrus sinensis, produkuje słodki, owocowy olejek, który jest często używany do izolowania limonenu i innych pochodnych. W perfumach może dodać słodkiej promiennej jakości, szczególnie w połączeniu z białymi kwiatami, jak w przypadku Armani My Way Parfum. Jednym z ciekawszych jest też połączenie pomarańczy z nutą neroli, które wydaje się dawać bardzo efektowny rezultat, niewinność kwiatu pomarańczy z owocowym blaskiem słodkiej skórki pomarańczowej. Gorzka pomarańcza ma zatem wiele zalet: cytrusowa oferuje świeże i mocne nuty cytrusowe, kwiatowa tworzy wspaniałą esencję neroli, drzewna tworzy olejek eteryczny petitgrain. Ponadto każdy z tych zapachów można dowolnie przekształcać w zależności od akordów, które dany perfumiarz chce stworzyć.
MANDARYNKA, klementynka i kumkwat pochodzą z różnych gatunków cytrusów i mają różne właściwości olfaktoryczne. Spośród nich mandarynka jest jedną z najczęściej używanych w perfumerii ze względu na swój łagodny, słodki, ale niezwykle złożony aromat. Szczególnie dobrze podkreśla akordy skórzane, dodając im blasku, nawet jeśli sama nuta jest dobrze wymieszana. Przykładem może być doskonale wszystkim znana męska kompozycja Paco Rabanne 1 Million, w której mandarynka z akordu głowy przenika do podstawy i pięknie podkreśla skórzane niuanse. Podobnie klementynka, inaczej citrus clementine jest używana do produkcji olejku ze skórki i destylacji parowej liści, dając petitgrain.
YUZU to ostatnia nuta cytrusowa z naszej listy, która jest rozpuszczalnikiem ekstrahowanym ze skórki japońskiego owocu. Kwaśny, suchy aromat przypominający zielony grejpfrut ma bardzo inspirujący, ożywczy i optymistyczny charakter. Ponadto cierpka nuta yuzu może dodać wysokiej trwałości innym bardziej lotnym mieszankom cytrusowym, utrzymując się aż do serca kompozycji. Jednakże, podczas gdy nuty cytrusowe są powszechnie używane w akordzie otwarcia i ich musującego odczucia, inne rośliny mogą być włączone do tego samego efektu. Na przykład litsea cubeba zawiera około 75% cytralu, co nadaje mu cytrynowy zapach, wysoko ceniony za przedłużanie bardziej ulotnych nut cytrusowych. Mirt cytrynowy, leptospermum citratum, lub inaczej drzewo herbaciane cytrynowe pochodzi z Australii, a Nowa Zelandia produkuje około 90-95% cytralu, który jest w rzeczywistości bardziej cytrynowy niż sama cytryna.